ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ LIFE

«ΚΑΙΝΟΤΟΜΕΣ ΔΡΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΗΣ ΠΑΡΑΝΟΜΗΣ ΔΗΛΗΤΗΡΙΑΣΗΣ ΣΕ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΕΣ ΠΙΛΟΤΙΚΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ» LIFE09 NAT/ES/000533

Η Ευρώπη προσπαθεί να αντιμετωπίσει για ακόμα μια φορά την παράνομη χρήση δηλητηριασμένων δολωμάτων μέσω της συγχρηματοδότησης του ευρωπαϊκού προγράμματος LIFE+ Βιοποικιλότητα με τίτλο: «Καινοτόμες Δράσεις για την Αντιμετώπιση της Παράνομης Χρήσης Δηλητηριασμένων Δολωμάτων σε Μεσογειακές Πιλοτικές Περιοχές της Ευρωπαϊκής Ένωσης» [LIFE09 NAT/ES/000533], με ανάδοχο – συντονιστή την Ισπανική οργάνωση Gypaetus Foundation. Στο πρόγραμμα συμμετέχουν ως εταίροι οι Πορτογαλικές οργανώσεις Quercus (Εθνική Ένωση για τη Διατήρηση της Φύσης) και CEAI (Κέντρο Μελέτης Ορνιθοπανίδας Ιβηρικής), η περιβαλλοντική οργάνωση ΑΡΚΤΟΥΡΟΣ και το Πανεπιστήμιο Κρήτης – Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Κρήτης (ΜΦΙΚ).

Το πρόγραμμα έχει συνολικό προϋπολογισμό 5.660.886 € και θα υλοποιηθεί την περίοδο 1/10/2010 – 30/09/2015 (διάρκεια 5 χρόνια) σε 8 πιλοτικές περιοχές της Ευρωπαϊκής Ένωσης: Ισπανία (Ανδαλουσία)   ES-1: Οροσειρά Hornachuelos  ES-2: Οροσειρά Ronda ES-3: Οροσειρά Mágina ES-4: Οροσειρά Nevada, Πορτογαλία PT-1: Castelo Branco, Tejo International, Erges και Ponsul PT-2: Moura-Mourão-Barrancos και Ελλάδα    GR-1: Αντιχάσια Όρη – Μετέωρα και Κόζιακας, GR-2: Όρη Ανατολικής Κρήτης (Ψηλορείτης, Αστερούσια & Δίκτη)

Το πρόγραμμα συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή (Γενική Διεύθυνση Περιβάλλοντος) με το ποσό των 2.730.790 €, ενώ άλλοι συγχρηματοδότες του προγράμματος – πέρα από τους συμμετέχοντες εταίρους – είναι το Υπουργείο Περιβάλλοντος της Κυβέρνησης της Ανδαλουσίας (Ισπανία), ο Δήμος Idanha-a-Nova (Πορτογαλία) και το Υπουργείο Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής (Ελλάδα).

Ο κύριος στόχος του προγράμματος είναι η αποτίμηση και η διάχυση της αποτελεσματικότητας διάφορων καινοτόμων δράσεων που βασίζονται σε συμφωνίες εθελοντικού χαρακτήρα με τις κύριες ομάδες κοινωνικών εταίρων σε αγροτικές περιοχές που σχετίζονται σε μικρό ή μεγάλο βαθμό με τη χρήση ή την αντιμετώπιση της χρήσης δηλητηριασμένων δολωμάτων (τοπική αυτοδιοίκηση, κυνηγοί, κτηνοτρόφοι κ.ά.). Εξαιτίας του επιδεικτικού χαρακτήρα των προβλεπόμενων δράσεων, το πρόγραμμα αναμένεται να βελτιώσει τις ισχύουσες πρακτικές ενάντια στη χρήση δηλητηριασμένων δολωμάτων και έτσι αναμένεται να μειωθεί η απώλεια βιοποικιλότητας που σχετίζεται με αυτή την παράνομη δραστηριότητα σε ευρωπαϊκό επίπεδο.

Ένας από τους βασικούς στόχους του προγράμματος είναι αφενός η αντικειμενική εκτίμηση των αποτελεσματικότερων δράσεων για την αντιμετώπιση της παράνομης χρήσης δηλητηριασμένων δολωμάτων για κάθε περίπτωση – συμπεριλαμβανομένων και των παραγόντων που επηρεάζουν τη χρήση τους – και αφετέρου να υπάρξουν απτά αποτελέσματα κατά τη διάρκεια της υλοποίησης σε κάθε πιλοτική περιοχή. Συγκεκριμένες δράσεις του προγράμματος έχουν σχεδιαστεί έτσι ώστε να μπορέσουν να αναπτύξουν μεθοδολογίες και δείκτες που σχετίζονται με την παράνομη χρήση δηλητηριασμένων δολωμάτων και τις σχετικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις.

Η παράνομη χρήση δηλητηριασμένων δολωμάτων αποτελεί την κύρια αιτία μη-φυσικού θανάτου αρκετών ειδών που κινδυνεύουν με εξαφάνιση σε ευρωπαϊκό επίπεδο όπως είναι ο γυπαετός, ο βασιλαετός, ο μαυρόγυπας, ο ασπροπάρης κ.ά. Επίσης, η πρακτική αυτή αποτελεί την κύρια αιτία μη-φυσικού θανάτου για αρκετά άλλα κινδυνεύοντα με εξαφάνιση είδη όπως είναι ο λύκος και η αρκούδα.

Όλες οι οργανώσεις και φορείς που συμμετέχουν στο πρόγραμμα έχουν αναπτύξει πολυετή δράση για τη διατήρηση και προστασία ειδών που κινδυνεύουν με εξαφάνιση, ενώ σε ορισμένα από αυτά τα είδη η παράνομη χρήση δηλητηριασμένων δολωμάτων παίζει καθοριστικό ρόλο. Η εμπειρία όλων των οργανώσεων και φορέων όσον αφορά την αντιμετώπιση της παράνομης χρήσης δηλητηριασμένων δολωμάτων οδήγησε στο συμπέρασμα ότι απαιτούνται νέες στρατηγικές και προσεγγίσεις για την ολοκλήρωση και την προώθηση επιτυχημένων πρωτοβουλιών για την αντιμετώπιση αυτής της απειλής. Η υλοποίηση των καινοτόμων δράσεων που προβλέπονται στο πρόγραμμα θα βοηθήσουν στο να ελεγχθούν και να εξευρεθούν οι πιο κατάλληλες στρατηγικές και εργαλεία για την αντιμετώπιση της παράνομης χρήσης δηλητηριασμένων δολωμάτων σε κάθε διαφορετική περίπτωση (κοινωνικοοικονομικό μοντέλο, νομικό πλαίσιο, αγροτικές δραστηριότητες, είδη προτεραιότητας κ.ά.)

-ΤΕΧΝΙΚΑ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ-

ΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΥΓΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΕΙΤΑΙ ΑΠΟ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ LIFE+ (LIFE+ NATURE AND BIODIVERSITY)

ΣΥΝΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΕΣ: ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ (48,2% = 2.730.790€)
ΕΡΓΟΛΗΠΤΗΣ – ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΗΣ: -GYPAETUS FOUNDATION (Ισπανία, 4 πιλοτικές περιοχές).

ΣΥΝΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΕΣ – ΕΤΑΙΡΟΙ:  -QUERCUS (Πορτογαλία, 1 πιλοτική περιοχή). -CENTRO DE ESTUDOS DA AVIFAUNA IBÉRICA (Πορτογαλία, 1   πιλοτική περιοχή).  -ΑΡΚΤΟΥΡΟΣ (ΕΛΛΆΔΑ, 1 πιλοτική περιοχή). -ΜΟΥΣΕΊΟ ΦΥΣΙΚΉΣ ΙΣΤΟΡΊΑΣ (ΕΛΛΆΔΑ, 1 πιλοτική περιοχή).

ΔΙΑΡΚΕΙΑ : ΑΠΟ 01/10/ 2010 ΈΩΣ 30/09/2015 (5 ΧΡΌΝΙΑ).
ΣΥΝΟΛΙΚΟΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΌΣ :  5.660.886€
ΣΥΝΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ ΑΡΚΤΟΥΡΟΥ: 317.149 €

-ΣΤΟΧΟΙ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ-

•    Εφαρμογή, παρακολούθηση, εξακρίβωση και διάδοση καινοτόμων και ενδεικτικών δράσεων για την βελτίωση επίκαιρων στρατηγικών που στοχεύουν στην μείωση της παράνομης χρήσης δηλητηριασμένων δολωμάτων σε Ευρωπαϊκό επίπεδο.
•    Μείωση των βασικών απειλών της υποβάθμισης της βιοποικιλότητας που προξενεί η χρήση παράνομων δηλητηριασμένων δολωμάτων.
•    Βελτίωση της συντήρησης των απειλούμενων υπό εξαφάνιση ειδών που επηρεάζονται από τα δηλητηριασμένα δολώματα στο επίπεδο της ΕΕ.
•    Ανάπτυξη βιώσιμων εργαλείων υψηλής ποιότητας και αντίστοιχων πόρων για αποτελεσματική εξάλειψη της παράνομης χρήσης δηλητηριασμένων δολωμάτων που θα χρησιμοποιηθούν από αρμόδιους κοινωνικούς φορείς.
•    Ανάπτυξη μεθοδολογιών παρακολούθησης και δεικτών ελέγχου για την εξέταση της αποτελεσματικότητας των μέτρων κατά της παράνομης χρήσης δηλητηριασμένων δολωμάτων.
•    Αύξηση της γνώσης, της κινητοποίησης, της συμμετοχής και της δέσμευσης κοινωνικών εταίρων και επιλεγμένων κοινωνικών συλλογικοτήτων ευρωπαϊκών αγροτικών περιοχών για τη διαρκή προσπάθεια καταπολέμησης της παράνομης χρήσης δηλητηριασμένων δολωμάτων.

-ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΕΣ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ-

•    Ινστιτούτο Διατήρησης της Φύσης και της Βιοποικιλότητας (Instituto da Conservaçao da Natureza e da Biodiversidade – ICNB, Πορτογαλία)
•    Σύλλογος Παραγωγών Κτηνοτρόφων της Sul da Beira (Associação de Produtores de Ovinos do Sul da Beira – OVIBEIRA, Πορτογαλία)
•    Δήμος Idanha-a-Nova (Câmara Municipal de Idanha-a-Nova, Πορτογαλία)
•    Εθνική Ένωση Ιδιοκτητών Γης και Ιδιοκτητών Κυνηγετικών Περιοχών (Associação Nacional de Proprietários e Produtores de Caça – ANPC, Πορτογαλία)
•    Δήμος Mourão (Câmara Municipal de Mourão, Πορτογαλία)
•    Biogado – Σύλλογος Βιολογικών Κτηνοτρόφων Βοοειδών (Biogado – Agrupamento de Criadores de Gado Biológico Ace, Πορτογαλία)
•    Ecomúrtiga – Σύνδεσμος για τη Φύση και την Παράδοση (Ecomúrtiga- Associaçao pela Natureza e Tradição, Πορτογαλία)
•    Υπουργείο Περιβάλλοντος Περιφερειακής Κυβέρνησης Ανδαλουσίας (Consejería de Medio Ambiente de la Junta de Andalucía, Ισπανία)
•    Βιολογικός Σταθμός Doñana (Estación Biológica de Doñana – EBD), (Ανώτατο Συμβούλιο Επιστημονικής Έρευνας της Ισπανίας – CSIC, Ισπανία)
•    Ένωση Μικρών Γεωργών και Κτηνοτρόφων Ανδαλουσίας (Unión de Pequeños Agricultores y Ganaderos de Andalucía – UPA Andalucía, Ισπανία)
•    Δίκτυο Τοπικών Κυβερνήσεων για την Βιοποικιλότητα. Ισπανική Ομοσπονδία Δήμων και Επαρχιών (Red de Gobiernos Locales + Biodiversidad 2010. Federación Española de Municipios y Provincias – FEMP, Ισπανία)
•    Κυνηγετική Ομοσπονδία Ανδαλουσίας (Federación Andaluza de Caza – FAC, Ισπανία)
•    Συμβούλιο Επίσημων Κτηνιατρικών Συλλόγων Ανδαλουσίας (Consejo Andaluz de Colegios Oficiales de Veterinarios – CACV, Ισπανία)
•    Υπουργείο Περιβάλλοντος, Ενέργειας & Κλιματικής Αλλαγής (ΥΠΕΚΑ)
•    1η Κυνηγετική Ομοσπονδία Κρήτης και Δωδεκανήσου (ΑΚΟΚΔ)
•    Σύλλογος Επαγγελματιών Κτηνοτρόφων Νομού Ηρακλείου (ΣΕΚΝΗ)
•    Δήμος Ρούβα
•    Δήμος Καλαμπάκας
•    Δασική Υπηρεσία Καλαμπάκας
•    Δήμος Τυμφαίων
•    Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Τρικάλων
•    Δασική Υπηρεσία Τρικάλων
•    Σύλλογος Κτηνοτρόφων Νομού Τρικάλων

Η πιλοτική εφαρμογή του Προγράμματος στην Ελλάδα θα πραγματοποιηθεί σε δύο περιοχές NATURA ιδιαίτερης οικολογικής σημασίας:
•    στην περιοχή ΑΝΤΙΧΑΣΙΑ ΟΡΗ – ΜΕΤΕΩΡΑ (GR1440003)
•    στην περιοχή των Ανατολικών ορέων της Κρήτης (Ίδη GR4310009 και  Δίκτη GR4320010).

-ΔΡΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ-
Τα κύρια στάδια υλοποίησης του Προγράμματος θα είναι τα παρακάτω:
•    Προπαρασκευαστικές δράσεις, διαχειριστικά σχέδια και σχέδια δράσης
•    Δημιουργία και η καθιέρωση τριών δικτύων (Κτηνοτρόφων, Κυνηγητικών περιοχών, και των Δήμων ενάντια στην παράνομη χρήση δηλητηριασμένων δολωμάτων) στις πιλοτικές περιοχές των 3 χωρών (Ισπανία Πορτογαλία και Ελλάδα) βασιζόμενα στην αρχή της επιτήρησης και της υπογραφής των εθελοντικών συμφωνιών. Τα δίκτυα αυτά θα υιοθετήσουν μια ισχυρή δέσμευση και συμμετοχή στην ενεργό αντιμετώπιση της απειλής. Συγχρόνως, αυτά τα δίκτυα θα ενεργήσουν ως μεσολαβητές μεταξύ των αρχών που απαγορεύουν χρήση των δηλητήρίων προστατεύοντας την βιοποικιλότητα και των οργανώσεων (Εθνικών και Διεθνών) που δραστηριοποιούνται ενάντια σε αυτή την παράνομη πρακτική.
•    Δράσεις ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης.

A-ΠΡΟΠΑΡΑΣΚΕΥΑΣΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΕΙΣ

A1.    Ανάλυση των συνθηκών που επικρατούν στις πιλοτικές περιοχές πριν από την     έναρξη υλοποίησης των δράσεων.
A2.     Σχεδιασμός δικτύου παραμέτρων για τη χρήση δηλητηριασμένων δολωμάτων.
A3.  Σχεδιασμός του «ΔΙΚΤΥΟΥ ΤΩΝ ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΩΝ ΕΝΑΝΤΙΑ ΣΤΗΝ ΠΑΡΑΝΟΜΗ ΔΗΛΗΤΗΡΙΑΣΗ (NSAIP)» και σχεδιασμός του κύκλου προτάσεων από τα μέλη (κτηνοτρόφοι, ιδιοκτήτες ζωικού κεφαλαίου κτλ).
A4.   Σχεδιασμός και κύκλος προτάσεων του «Δικτύου των Δήμων Ενάντια στην Παράνομη Χρήση Δηλητηριασμένων Δολωμάτων (ENMAIP)»
A5.    Σχεδιασμός κύκλου προτάσεων σε δυνητικά μέλη του «Ευρωπαϊκού Δικτύου Κυνηγετικών Περιοχών Ενάντια στην Παράνομη Χρήση Δηλητηριασμένων Δολωμάτων (ENHAIP)».
A6.    Σχεδιασμός οδηγών
•    Για την βελτίωση της διαχείρισης του βιοτόπου για θηραματικά είδη στην πιλοτική περιοχή.
•    Οδηγίες για έλεγχο και διαχείριση εγκαταλειμμένων σκύλων και γατών.
•    Εγχειρίδιο για την ελαχιστοποίηση ζημιών στις κτηνοτροφικές εκμεταλεύσεις.
•    Εγχειρίδιο για την διαχείριση απωλειών στις κυνηγετικές περιοχές.
A7.     Καθιέρωση μεθοδολογίας για την παρακολούθηση της χρήσης     δηλητηριασμένων δολωμάτων μέσω της χρησιμοποίησης ειδών ως βιοδείκτες στις πιλοτικές περιοχές.
A8.     Παγίδευση και σήμανση των ειδών που χρησιμοποιούνται ως βιοδείκτες.
A9.     Σχεδιασμός Δράσεων Επικοινωνίας για το πρόγραμμα.

C- ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΕΣ ΔΡΑΣΕΙΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ

C1.    Εργαλεία ενάντια στην παράνομη χρήση δηλητηριασμένων δολωμάτων που απευθύνονται στους κτηνοτρόφους που έχουν ενταχθεί στο «Ευρωπαϊκό Δίκτυο Κτηνοτρόφων Ενάντια στην Παράνομη Χρήση Δηλητηριασμένων Δολωμάτων (ENSAIP)».
C2.     Εργαλεία ενάντια στην παράνομη χρήση δηλητηριασμένων δολωμάτων που απευθύνονται στους δήμους που έχουν ενταχθεί στο «Ευρωπαϊκό Δίκτυο Δήμων Ενάντια στην Παράνομη Χρήση Δηλητηριασμένων Δολωμάτων (ENMAIP)».
C3.     Εργαλεία ενάντια στην παράνομη χρήση δηλητηριασμένων δολωμάτων που απευθύνονται στις κυνηγετικές περιοχές που έχουν ενταχθεί στο «Ευρωπαϊκό Δίκτυο Κυνηγετικών Περιοχών Ενάντια στην Παράνομη Χρήση Δηλητηριασμένων Δολωμάτων (ENHAIP)»
C4.     Ευρωπαϊκή Ομάδα Σκύλων (European Canine Team – ECU).

D- ΕΥΑΙΣΘΗΤΟΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΔΙΑΔΟΣΗ ΤΩΝ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ

D1.    Εφαρμογή του Σχεδίου Επικοινωνίας και Ευαισθητοποίησης Κοινού.
D2.     Παραγωγή και διανομή υλικού ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης κοινού,     κοινωνικών εταίρων και των τριών δικτύων (ENSAIP, ENMAIP, ENHAIP).
D3.     Δράσεις διάχυσης και ενημέρωσης σε τοπικούς κοινωνικούς εταίρους και στο γενικό πληθυσμό.
D4.     Έκδοση και διανομή τεχνικών εκδόσεων προγράμματος.
D5.     Δημιουργία και συντήρηση – υποστήριξη ιστοσελίδας προγράμματος.
D6.     Διοργάνωση επιστημονικών και τεχνικών σεμιναρίων και συναντήσεων εργασίας (εργαστηρίων).
D7.     Συμμετοχή σε επιστημονικά σεμινάρια – συνέδρια στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
D8.     Δημιουργία τηλεφωνικής γραμμής για πληροφορίες και παροχή συμβουλών     στα τρία δίκτυα (ENSAIP, ENMAIP, ENHAIP).

E- ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ

E1.     Συντονισμός προγράμματος από την οργάνωση Gypaetus Foundation.
E2.    Διοργάνωση συναντήσεων για το συντονισμό του προγράμματος.
E3.     Εθνικές Επιτροπές Παρακολούθησης Προγράμματος.
Ε4.     Αξιολόγηση περιπτώσεων δηλητηρίασης ειδών σε τοπικό / περιφερειακό     επίπεδο και στις πιλοτικές περιοχές του προγράμματος: ποσοτική και ποιοτική     σύγκριση.
Ε5.     Αξιολόγηση της γνώσης και του βαθμού ικανοποίησης για τις δράσεις του προγράμματος μέσω στοχευμένων ερωτηματολογίων σε κοινωνικούς εταίρους και στο γενικό πληθυσμό.
E6.    Αξιολόγηση της παράνομης χρήσης δηλητηριασμένων δολωμάτων στις πιλοτικές περιοχές μέσω της παρακολούθησης ειδών που χρησιμοποιούνται ως βιοδείκτες.
E7.     Αξιολόγηση της Ευρωπαϊκής Ομάδας Σκύλων (ECU)
Ε8.     Σχέδιο Επικοινωνίας μετά το τέλος του προγράμματος LIFE.
Ε9.     Εξωτερική επιστημονική συνδρομή από το Συμβούλιο Επίσημων Κτηνιατρικών Συλλόγων της Ανδαλουσίας (CACV).
Ε10.    Εξωτερική επιστημονική συνδρομή από το Βιολογικό Σταθμό της Doñana     (Ανώτατο Συμβούλιο Επιστημονικής Έρευνας της Ισπανίας).
Ε11.     Διασύνδεση και συνεργασία με άλλα προγράμματα LIFE που ασχολούνται με την παράνομη χρήση δηλητηριασμένων δολωμάτων.